Nieuw onderzoek suggereert dat het geven van meer vrijheid aan mensen in sociale situaties de samenwerking, het vertrouwen en de eerlijkheid dramatisch kan vergroten. Het internationale onderzoek, waarbij onderzoekers van de Universiteit van Kobe betrokken zijn, stelt de aannames van traditionele experimenten over menselijk gedrag ter discussie. Het is gepubliceerd in Nature Human Behavior en stelt dat deze standaardopstellingen vaak onze inherente prosociale neigingen onderschatten.
Wetenschappers gebruiken games die zijn gemodelleerd naar sociale interacties in de echte wereld om te begrijpen hoe mensen zich in specifieke situaties gedragen. Uit een algemeen ‘samenwerkingsspel’ blijkt bijvoorbeeld dat slechts ongeveer één op de zeven individuen in de loop van de tijd consistent samenwerkt. Dit duidt op beperkt prosociaal gedrag in gestructureerde omgevingen.
Traditionele experimenten gaan er echter meestal van uit dat spelers zich op dezelfde manier moeten gedragen tegenover iedereen met wie ze omgaan. Dit gaat voorbij aan een cruciaal aspect van menselijke interactie: ons vermogen om ons gedrag aan te passen op basis van individuele relaties.
“De meeste games op netwerken gaan uit van uniformiteit”, legt Ivan Romić uit, een computationeel sociaal wetenschapper aan de Universiteit van Kobe. “Ze houden geen rekening met het feit dat mensen hun sociale netwerken actief beheren.”
Om deze kloof te dichten, hebben Romić en zijn collega’s – Danyang Jia en Zhen Wang van de Northwestern Polytechnic University in Xi’an, China – een nieuwe experimentele opstelling ontworpen. Hierdoor konden deelnemers verschillende acties kiezen, afhankelijk van met wie ze omgingen in de klassieke spellen ‘Prisoner’s Dilemma’ en ‘Trust and Ultimatum’ – scenario’s die vaak worden gebruikt om samenwerking en eerlijkheid te modelleren.
Meer dan 2.000 universiteitsstudenten in heel China namen deel aan deze aangepaste spellen. De onderzoekers varieerden de mate van vrijheid die aan spelers werd gegeven, waardoor ze konden observeren hoe dit de resultaten beïnvloedde.
De resultaten waren opvallend. In het ‘Prisoner’s Dilemma’ steeg de samenwerkingsgraad van slechts 14% wanneer de deelnemers beperkte keuzes hadden, tot meer dan 80% wanneer iedereen zijn interacties kon personaliseren. Vertrouwen en eerlijkheid vertoonden een vergelijkbare dramatische toename. Zelfs in gemengde groepen waar slechts enkele spelers deze flexibiliteit hadden, verbeterde het prosociale gedrag aanzienlijk.
Interessant genoeg leidde de aanvankelijke introductie van vrijheid tot tijdelijke pieken in de ongelijkheid, omdat beter aanpasbare spelers hun voordeel uitbuitten. Maar uiteindelijk, naarmate de spelen vorderden en alle spelers de vrijheid genoten om hun acties aan te passen, nam de ongelijkheid af, zelfs naarmate de algehele rijkdom groeide.
“Spelers met meer vrijheid vertoonden vanaf het begin prosociale neigingen”, legt Jia, co-auteur van het onderzoek, uit. “Het ging niet alleen om leren in de loop van de tijd; ze hadden het vermogen om vanaf het begin anders te handelen.”
Het team merkte op dat naarmate de deelnemers meer keuzevrijheid kregen, groepen verschoven naar coöperatieve strategieën zoals ‘tit-for-tat’ – waarbij samenwerking wordt beantwoord – en genereuze vertrouwenspersonen die bereidwillig vertrouwen boden. Omgekeerd pleegden degenen die beperkt werden door beperkte keuzes vaak minder coöperatieve acties, niet noodzakelijkerwijs omdat ze egoïstisch waren, maar simpelweg omdat hun omgeving geen betere opties toestond.
De onderzoekers concluderen dat veel traditionele experimenten het menselijke samenwerkingspotentieel onderschatten door de manieren te beperken waarop individuen sociale beslissingen kunnen nemen. Zij stellen dat toekomstig gedragsonderzoek de realiteit van gepersonaliseerde interacties en individuele aanpassing binnen sociale netwerken moet weerspiegelen om de complexiteit van menselijk gedrag accuraat vast te leggen.
“Dit suggereert”, benadrukt Romić, “dat gelijke kansen voor individualisering van interacties prosociaal gedrag ten goede komen.”
