Duizenden marcheerden dit weekend in Belém, Brazilië, en eisten dringende actie tegen de klimaatverandering terwijl wereldleiders bijeenkwamen voor de COP30-top aan de rand van het Amazone-regenwoud. Terwijl activisten zich verenigden met hartstochtelijke oproepen tot verandering, brachten de onderhandelingen binnen de conferentiezalen een grimmige realiteit aan het licht: de kloof tussen beloften en concrete actie blijft gevaarlijk groot.
De stand van zaken op het gebied van de mondiale emissies
Tien jaar nadat het Klimaatakkoord van Parijs tot doel had de opwarming van de aarde te beperken tot “ruim onder” 2°C, blijven de emissies stijgen. Het kooldioxidegehalte zal dit jaar naar verwachting een recordhoogte bereiken, en het huidige beleid wijst erop dat de wereld tegen het einde van de eeuw op koers ligt voor een opwarming van 2,8°C. Dit traject overschrijdt ruimschoots de kritische drempel van 1,5°C, met ernstige gevolgen voor kwetsbare regio’s.
COP30: Een top in crisis
De stemming binnen COP30 is gespannen. Diplomaten worden geconfronteerd met toenemende druk om beloften om te zetten in tastbare vooruitgang, maar verschillende belangrijke kwesties blijven onopgelost. De afwezigheid van de Verenigde Staten onder de regering-Trump compliceert de gesprekken nog verder, waardoor een belangrijke historische factor uit de discussie wordt verwijderd.
Sommigen beweren dat dit andere landen in staat heeft gesteld zich effectiever te concentreren, maar het gebrek aan Amerikaanse invloed valt niet te ontkennen. Ondertussen dringen kleinere eilandstaten, die een groot risico lopen door de stijgende zeespiegel, aan op sterkere verantwoordingsplichten en een formele aanpak van zwakke nationale doelstellingen.
Belangrijkste twistpunten
De top worstelt met verschillende kritische debatten:
- Klimaatfinanciering: Het veiligstellen van adequate financiering voor ontwikkelingslanden om zich aan te passen aan de gevolgen van het klimaat.
- Handel in schone energie: Het wegnemen van handelsbelemmeringen voor schone energietechnologieën.
- Uitfasering van fossiele brandstoffen: Een voorgestelde “routekaart” voor de transitie van fossiele brandstoffen, waarbij weerstand wordt geboden door grote olieproducerende landen als Saoedi-Arabië en Rusland.
Het fossielebrandstofdilemma
Een centraal twistpunt is de vraag of fossiele brandstoffen geleidelijk moeten worden uitgefaseerd of alleen maar moeten worden afgebouwd. Terwijl president Lula da Silva van Brazilië aanvankelijk een sterke inzet suggereerde voor het uitfaseren van fossiele brandstoffen, blijft zijn land vergunningen verlenen voor nieuwe olie-exploratie nabij de Amazone. Dit weerspiegelt de complexe realiteit van het mondiale energiebeleid, waarbij economische belangen vaak botsen met klimaatdoelstellingen.
De rol en diplomatieke inspanningen van Brazilië
De Braziliaanse diplomaat die de onderhandelingen leidt, André Corrêa do Lago, probeert de machtsstrijd op het laatste moment te vermijden die eerdere topconferenties teisterde. Hij concentreert zich liever op het waarmaken van beloften uit het verleden dan op het aangaan van nieuwe verplichtingen. Ondanks deze pragmatische aanpak heeft Brazilië blijk gegeven van inclusiviteit door publieke protesten toe te staan en zelfs aan te moedigen, wat in schril contrast staat met eerdere topconferenties in autocratische staten.
De weg vooruit
Ondanks de uitdagingen zijn veel waarnemers van mening dat het Braziliaanse team de onderhandelingen eerlijk afhandelt. Het succes van de top hangt af van de vraag of landen politieke en economische obstakels kunnen overwinnen om zinvolle actie te ondernemen.
De inzet is hoog: het onvermogen om de klimaatverandering aan te pakken zal verwoestende gevolgen hebben voor kwetsbare bevolkingsgroepen en ecosystemen wereldwijd. De komende dagen zullen bepalen of COP30 de vooruitgang kan boeken die de planeet zo hard nodig heeft
